Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trạch 1 sẽ được khởi công trong quý II/2021

Dự án nhà máy Nhiệt điện Quảng Trạch I do Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) làm chủ đầu tư có tổng mức đầu tư sau thuế là 42.022 tỉ đồng. Dự án có nhu cầu vay vốn 27.100 tỉ đồng, do một mình Vietcombank thu xếp sau khi 3 ngân hàng khác là Vietinbank, BIDV, Agribank rút lui.

Tuy nhiên, để cung cấp được số vốn này, Vietcombank cần được Thủ tướng đồng ý cấp tín dụng vượt khung bởi theo Luật Các tổ chức tín dụng, Vietcombank không thể cho EVN vay quá 15% vốn tự có của mình, quá 25% cho EVN và bên có liên quan. Uỷ ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp đã từng đưa kiến nghị này lên Thủ tướng hồi năm 2019.

Với quyết định mới đây của Thủ tướng, Vietcombank được xem xét cấp tín dụng vượt khung, giúp tăng hạn mức của EVN tại ngân hàng này lên 37.402 tỉ đồng, EVN và bên có liên quan lên 51.630 tỉ đồng.

Với việc một dự án nguồn điện đầu tiên của EVN được thu xếp 100% vốn vay từ ngân hàng trong nước và không có bảo lãnh của Chính phủ, đặc biệt lại là nhiệt điện than, ông Phạm Xuân Hòe, Nguyên Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Ngân hàng, cho biết, ở góc độ kinh tế vĩ mô, nếu các ngân hàng tiếp tục “đổ” tiền vào các dự án nhiệt điện than sẽ đe dọa đến rủi ro của hệ thống tài chính.

Nguyên nhân là để xây dựng 1 nhà máy nhiệt điện 600 MW cần hơn 1 tỷ USD, mà vốn tự có của ngân hàng thương mại lớn nhất Việt Nam hiện nay chỉ hơn 3 tỷ USD. Trong khi đó, vốn từ các tổ chức tài chính được xem là một “vòi” bơm tiền quan trọng của nền kinh tế, chiếm tới 70% tổng tài sản, tài chính của nền kinh tế Việt Nam. Như vậy, nếu tiếp tục dồn tiền cho các dự án nhiệt điện than vay, hệ thống tài chính quốc gia sẽ bị ảnh hưởng.

Đối với Vietcombank, khi ngân hàng này “bơm” vốn “khủng” cho EVN sẽ phải đối diện với rủi ro chiến lược. Bởi theo ông Hòe, nếu một ngân hàng muốn vươn ra ngoài lãnh thổ Việt Nam buộc phải áp dụng các thông lệ quốc tế, tức doanh nghiệp phải tuân thủ tiêu chuẩn môi trường, xã hội và quản trị (ESG), như khi bỏ vốn đầu tư không được gây rủi ro về môi trường, không ảnh hưởng đến đời sống người dân…

“Theo đánh giá của Tổ chức Quốc tế bảo tồn thiên nhiên WWF, việc tuân thủ tiêu chuẩn ESG tại các ngân hàng thương mại Việt Nam còn rất thấp so với các ngân hàng trong khu vực ASEAN. Như vậy đến khi nào ngân hàng Việt Nam mới có thể trở thành tầm cỡ khu vực?”, ông Hòe đặt vấn đề.

Hiện nhiều tổ chức tài chính trên thế giới đã quyết định ngừng đổ vốn vào nhiệt điện than. Một báo cáo của Viện Phân tích kinh tế và tài chính năng lượng (IEEFA) cho biết, nhiều tổ chức tín dụng lớn (có tổng tài sản đang quản lý đạt trên 10 tỉ USD) tuyên bố ngừng, hoãn, hạn chế đầu tư cho điện than cũng như hoạt động hợp tác với các đối tác có tham gia sản xuất điện than. Danh sách này đến nay đã đạt tới con số 132 và được dự báo sẽ còn tiếp tục tăng.

Cùng với đó, gần 700 nhà đầu tư trên thế giới cũng đang đề nghị các chính phủ lên kế hoạch loại bỏ dần nhiệt điện than bằng việc chấm dứt hoàn toàn trợ cấp cho nguyên liệu hóa thạch và đánh thuế phát thải.

Do vậy, theo ông Hòe, Vietcombank hay các ngân hàng vẫn đang rót vốn cho các dự án nhiệt điện than sẽ phải đối mặt với rủi ro về uy tín, bởi xu thế hiện nay, các cổ đông chiến lược và cổ đông nhỏ lẻ của ngân hàng hay kể cả người gửi tiền đang có xu thế thoái vốn khỏi các định chế tài chính cho vay nhiều vào nhiệt điện than.

Mặc dù các nhà đầu tư Việt Nam hiện nay ít quan tâm đến chỉ số trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp niêm yết, nhưng đối với nhà đầu tư nước ngoài, họ quá hiểu câu chuyện này. Đối với một nhà đầu tư nước ngoài, người ta bỏ tiền mua trái phiếu của một ngân hàng, người ta phải đánh giá lại xem doanh nghiệp có thực hiện trách nhiệm với xã hội hay không.

“Hiện giá cổ phiếu của doanh nghiệp ngân hàng đang rất hot, nhưng rất có thể khi thị trường minh bạch hơn, yếu tố trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp được nhà đầu tư quan tâm nhiều hơn, sẽ là câu chuyện khác”, ông Hòe nhấn mạnh và không quên cảnh báo, lãnh đạo ngân hàng Vietcombank phải tiếp cận với xu thế của thế giới để có quyết định thông minh hơn khi đầu tư vào các dự án nhiệt điện than.